Kategorie
Tworzywa

Celuloza regenerowana i pochodne celulozy

Celuloza regenerowana i pochodne celulozy.

Substancją podstawową polimerów celulozowych jest celuloza naturalna. Jest ona podstawowym materiałem budującym tkankę roślinną. Celuloza może być stosowana w postaci naturalnej (drewno, włókna bawełniane), w postaci częściowo zmodyfikowanej (papier, pergamin, fibra) lub w postaci całkowicie zmienionej, w wyniku pozbawienia jej pierwotnej struktury włóknistej (celofan, włókno wiskozowe). Celulozę można poddawać również przeróbce chemicznej, w wyniku której otrzymuje się tworzywa będące pochodnymi celulozy. Tworzywa te są stosowane najczęściej do wyrobu włókien, klejów, lakierów, zagęszczaczy oraz folii.

Celuloza regenerowana jest jedną z postaci celulozy naturalnej. Charakteryzuje się mniejszą od celulozy naturalnej masą cząsteczkową, co uzyskuje się przez specjalną obróbkę chemiczną, polegającą przeważnie na działaniu wodorotlenku sodu ma masę celulozową, a następnie reakcji z dwusiarczkiem węgla. W efekcie uzyskuje się ksantogenian celulozy, który rozpuszcza się dobrze w rozcieńczonym ługu sodowym, dając roztwór, zwany wiskozą. Z wiskozy regeneruje się celulozę, strącając jej włókna w kwaśnej kąpieli. Postępując w ten sposób można formować włókno, tzw. jedwab wiskozowy lub cienkie arkusze folii, zwane celofanem.

Celuloza regenerowana nie rozpuszcza się w wodzie i wszystkich typowych rozpuszczalnikach. Dzięki dobrym właściwościom mechanicznym i brakiem wrażliwości na działanie środków żywnościowych, tworzywo to znalazło zastosowanie do celów opakowaniowych. Wytwarzane z celulozy regenerowanej folie (celofan, tomofan) charakteryzują się dobrą barierowością w stosunku do gazów, z wyjątkiem pary wodnej. W celu ograniczenia przepuszczalności pary wodnej folie celofanowe lakieruje się.

Oprócz włókien wiskozowych, z celulozy otrzymuje się także włókna octanowe i miedziowe.

Do najbardziej znanych pochodnych celulozy należy zaliczyć: azotan celulozy, octan celulozy, etylocelulozę i karboksymetylocelulozę.

Azotan celulozy (dawniej nitroceluloza), jedno z najstarszych tworzyw sztucznych, jest estrem celulozy i kwasu azotowego. Stosuje się go do wyrobu prochu bezdymnego, lakierów bezbarwnych i kryjących oraz celuloidu, będącego stałym roztworem azotanu celulozy i kamfory. Celuloid, mimo wielu zalet, jest obecnie coraz mniej stosowany. Wadami wyrobów z celuloidu są: łatwopalność, łamliwość oraz żółknięcie w miarę upływu czasu. Z celuloidu wytwarzano wyroby galanteryjne (mydelniczki, puderniczki, grzebienie), przedmioty codziennego użytku (oprawy do okularów, przybory kreślarskie, artykuły gospodarstwa domowego), a także błony filmowe i fotograficzne.

Octan celulozy (acetyloceluloza) jest estrem celulozy i kwasu octowego. Jest trudno palny i ma doskonałe właściwości mechaniczne. Jest tworzywem, które w dużej mierze zastąpiło azotan celulozy. Służy do wyrobu galanterii, przedmiotów domowego użytku, opakowań oraz folii do niepalnych błon filmowych i fotograficznych. Roztwory octanu celulozy służą do produkcji klejów i lakierów.