Kategorie
Tworzywa

Wyroby z tworzyw sztucznych a środowisko.

Wyroby z tworzyw sztucznych a środowisko.

Od wielu lat obserwuje się na świecie dynamiczny rozwój produkcji tworzyw sztucznych. Korzyści wynikające ze stosowania tworzyw sztucznych są niezaprzeczalne, wprowadzenie bowiem tych materiałów stało się podstawą postępu i rozwoju w wielu dziedzinach. Jednakże nadmiar tworzyw sztucznych wprowadzanych wraz z różnymi wyrobami, zwłaszcza z produktami jednorazowego użycia, spowodował przeciążenie składowisk odpadów komunalnych i znaczny wzrost kosztów ich eksploatacji, przy wieloletnim obciążeniu ekosystemu. Niekorzystny wpływ tworzyw sztucznych na środowisko naturalne wynika z zagrożeń, które pojawiają się w momencie powstawania tworzywa, występują w czasie jego użytkowania w postaci wyrobu, a także po zakończeniu życia wyrobu.

W czasie produkcji tworzyw sztucznych istnieje niebezpieczeństwo zanieczyszczania środowiska na skutek emisji do atmosfery szkodliwych substancji, takich jak: związki chloru, siarki, węgla, azotu, dioksyny, cyjanowodór, freony itp., zanieczyszczenia wody i gleby przez ścieki przemysłowe i odpady stałe, zawierające szkodliwe substancje chemiczne lub ilościowo obciążające środowisko. Problem ekologiczny to również efekty nieracjonalnych technologii wytwarzania i przerobu tworzyw, a w konsekwencji nadmierne i nieekonomiczne zużycie zasobów naturalnych w postaci surowców, nośników energii, wody itd.

Jednym z najważniejszych problemów jest obecnie niepokojący wzrost odpadów poeksploatacyjnych z tworzyw sztucznych, zwłaszcza zużytych opakowań. Odpady z tworzyw sztucznych mogą być unieszkodliwiane lub poddawane recyklingowi.

Jednym ze sposobów unieszkodliwiania odpadów jest biodegradacja, czyli rozkład tworzywa w środowisku biologicznym na elementy, które są naturalnymi składnikami środowiska lub pozostają z nimi w zgodności. Nie wszystkie odpady z tworzyw sztucznych podlegają biodegradacji, natomiast okres rozpadu biologicznego tworzyw sztucznych jest z reguły procesem długotrwałym, wznoszączm dziesiątki lat. Biodegradacja jest jedynie cząstkowym rozwiązaniem problemu.

Inną, liczącą się metodą jest przetwórstwo odpadów dla celów odzysku energii. Jednakże realizacja tej koncepcji napotyka na duże trudności. Należy do nich zaliczyć wysoki koszt instalacji do spalania odpadów, a także niebezpieczeństwo wtórnego zanieczyszczenia środowiska w procesie spalania, podczas którego następuje chemiczny rozkład tworzyw sztucznych na substancje szkodliwe i zanieczyszczające środowisko.

Proponowanym w tej sytuacji rozwiązaniem, które usiłują wprowadzać państwa wysokouprzemysłowione, jest recykling, czyli wykorzystanie odpadów z tworzyw sztucznych poprzez ich ponowną przeróbkę i wykorzystanie w nowych wyrobach. Realizacja idei recyklingu wymaga opracowania i wdrożenia specjalnego programu ograniczania masy odpadów z tworzyw sztucznych. Programy takie powstają w państwach o dużej konsumpcji wyrobów, a co za tym idzie — dużym zużyciu opakowań. Programy te uwzględniają realizację następujących zadań:

• rozwój przekonań u konsumentów o korzyściach ze stosowania opakowań wielokrotnego użycia, opakowań zwrotnych i opakowań, które można poddać recyklingowi oraz promowanie tych opakowań;

• promowanie selektywnej zbiórki materiałów i opakowań jednorazowego użycia;

• rozwijanie i promowanie technologii odzysku materiałów oraz produkcji materiałów, które można odzyskać;

• promowanie wyrobów z surowców wtórnych;

• zachęcanie do wprowadzania nowych technologii i nowych typów wyrobów, które zapewniają mniejsze zużycie tworzyw (np. skondensowane proszki do prania, bardziej wytrzymałe i lżejsze materiały opakowaniowe) oraz wyrobów, które łatwiej segregować i demontować, w celu pozyskania surowców wtórnych;

• ograniczanie stosowania nadmiaru materiałów opakowaniowych z tworzyw sztucznych i zbędnych opakowań;

• eliminowanie tych tworzyw, które stwarzają największe zagrożenie ekologiczne;

• ograniczanie różnorodności materiałów w opakowaniach jednorazowego użycia;

• standaryzowanie opakowań i optymalizację wymiarów opakowań;

• obowiązkowe oznaczanie tworzywa z podaniem kodu określającego typ tworzywa i możliwości odzysku materiału;

• wprowadzenie systemu odpowiedzialności za obrót opakowaniami.

Tworzywami sztucznymi nadającymi się do recyklingu są tworzywa termoplastyczne. W przypadku rynku opakowań preferuje się przy tym kilka tworzyw, które w pełni zaspokajają potrzeby w tym zakresie. Dzięki temu można ograniczać asortyment stosowanych tworzyw, rozwijając i usprawniając procesy wtórnego przetwórstwa dla tworzyw preferowanych.